ถอดรหัสประติมากรรมกาลเวลา ณ คฤหาสน์กูเด็น: มรดกแห่งสตูลที่สลักเสลาจากเรื่องเล่ามีชีวิต

จะเกิดอะไรขึ้นถ้าเราลองถอดแว่นตาของนักท่องเที่ยวออก แล้วสวมแว่นตาของภัณฑารักษ์ผู้มองทุกสิ่งเป็นงานศิลปะ?

การมาเยือน คฤหาสน์กูเด็น หรือพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสตูลในวันนี้ จึงไม่ใช่แค่การเดินชมบ้านเก่า แต่คือการย่างเท้าเข้าสู่แกลเลอรีที่รวบรวมความเป็นสตูลไว้ในที่เดียว ที่นี่จัดแสดงงานประติมากรรมชิ้นเอกที่สลักเสลาขึ้นจากสิ่งที่มองไม่เห็น...นั่นคือ กาลเวลา

ประติมากรรมแห่งความตั้งใจ: ตัวคฤหาสน์...งานหลอมรวม 3 วัฒนธรรม

ก่อนจะก้าวข้ามธรณีประตู ลองถอยออกมาสักสองสามก้าว ทอดสายตาไปยังภาพรวมของคฤหาสน์ 2 ชั้นหลังนี้ให้เต็มตา ประติมากรรมชิ้นแรกที่ต้อนรับเราคือตัวอาคาร ซึ่งเป็นผลงานชิ้นเอกของ พระยาภูมินาถภักดี (กูเด็น บิน กูแมะ) เจ้าเมืองสตูลผู้รังสรรค์

นั้นคือความตั้งใจอันยิ่งใหญ่ แรกเริ่มเดิมที คฤหาสน์หลังนี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประทับของล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 5 เมื่อครั้งเสด็จปักษ์ใต้ แต่ด้วยเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ทำให้พระองค์มิได้เสด็จมาประทับแรม ประติมากรรมแห่งความตั้งใจนี้จึงได้ปรับเปลี่ยนบทบาทกลายเป็นบ้านพัก และศาลาว่าการเมือง ก่อนจะกลายมาเป็นพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิตในปัจจุบัน

รูปทรงได้บอกเล่าเรื่องราวการอยู่ร่วมกันอย่างกลมกลืน:

• โครงสร้างหลักเป็นตึกแบบตะวันตกที่แข็งแรง ประตู และหน้าต่างรูปโค้งให้ความรู้สึกโอ่อ่าทันสมัย
• หลังคาทรงปั้นหยา มุงด้วยกระเบื้องดินเผารูปกาบกล้วย สะท้อนเอกลักษณ์แบบไทยที่ให้ความรู้สึกมั่นคง และร่มเย็น
• ในรายละเอียดซ่อนศรัทธาแบบอิสลามผ่านช่องลมฉลุลายดาวและบานหน้าต่างเกล็ดไม้ที่ช่วยระบายอากาศอย่างชาญฉลาด แม้กระทั่งบันได 2 ทางที่ออกแบบมาเพื่อแบ่งแยกชาย-หญิงตามวิถีมุสลิม ก็คือประติมากรรมทางความคิดที่สะท้อนผ่านโครงสร้าง

ประติมากรรมจากวิถีชีวิต: รูปทรงจากหยาดเหงื่อและกาลเวลา 🌾

เมื่อเดินเข้ามาภายใน เราจะพบกับแกลเลอรีที่จัดแสดงประติมากรรมพื้นบ้านซึ่งสลักเสลาขึ้นจากกาลเวลา และวิถีชีวิตของผู้คน

• ประติมากรรมจากเศษดินเหนียว: ในห้องภูมิหลังเมืองสตูล เราจะได้พบกับประติมากรรมที่เก่าแก่ที่สุด ชิ้นส่วนภาชนะดินเผาที่อายุย้อนกลับไปได้ถึง 5,000 ปี คือเสียงกระซิบจากอดีตกาล บอกเล่าเรื่องราวการตั้งถิ่นฐานของผู้คนยุคก่อนประวัติศาสตร์ในดินแดนแห่งนี้

• ประติมากรรมจากไม้ซุงท่อนเดียว (เรือโบราณ): ในห้องนิทรรศการเรือ ร่างของเรือไม้ 3 ลำที่ขุดจากไม้ทั้งต้นนอนสงบนิ่ง รอคอยให้เราไปสัมผัส ทุกรอยสิ่วคือบทบันทึกการต่อสู้กับเกลียวคลื่น คาดว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า 400 ปี นี่คืองานประติมากรรมที่ครั้งหนึ่งเคยมีชีวิตโลดแล่นอยู่กลางทะเลอันดามัน

• ประติมากรรมจลนศิลป์ (ว่าวควาย): จิตวิญญาณของสตูลลอยเด่นอยู่ในรูปทรงของว่าวควาย ว่าวอันเป็นเอกลักษณ์ที่ไม่ได้มีไว้ตั้งโชว์ แต่มีไว้เพื่อเริงระบำบนท้องฟ้าในเทศกาลแข่งขันว่าวประจำปี มันคือประติมากรรมที่ปั้นแต่งขึ้นจากความสนุกสนานและภูมิปัญญาชาวบ้าน

• ประติมากรรมในครัวเรือน: ในห้องเรือนชานที่จำลองบ้านเก่า เราจะได้พบกับกระต่ายขูดมะพร้าว โม่หิน หรือกระออมใส่น้ำ สิ่งของเหล่านี้คือ ประติมากรรมเพื่อชีวิตที่ร่องรอยสึกกร่อนของมันคือบทกวีที่บอกเล่าเรื่องราวการหล่อเลี้ยงชีวิตผู้คนมานับไม่ถ้วน

ประติมากรรมรูปคนและจิตวิญญาณ

เมื่อก้าวขึ้นมายังชั้นสอง ในห้องบ้านเจ้าเมือง สิ่งที่สะดุดตาเราคือประติมากรรมรูปปั้นท่านพระยาภูมินาถภักดี สายตาของท่านดูเสมือนกำลังเฝ้ามองผลงานอันเป็นที่ภาคภูมิใจ ทำให้เราได้สัมผัสถึงเรื่องราวที่เชื่อมโยงกับผู้คนในยุคนั้น และยังคงส่งต่อแรงบันดาลใจมาถึงพวกเราในวันนี้

ส่วนในห้องวัฒนธรรมไทยมุสลิม เราจะได้พบกับประติมากรรมนามธรรมที่ต้องสัมผัสด้วยใจ แบบจำลองโรงเรียนปอเนาะ การแต่งกายในพิธีนิกะห์ หรือเรื่องราวพิธีสุนัต ทั้งหมดประกอบกันขึ้นเป็นรูปทรงของ ศรัทธาที่หล่อหลอมให้สตูลเป็นอย่างทุกวันนี้

จากคฤหาสน์สู่ มรดกที่มีชีวิต

การเยี่ยมชมคฤหาสน์กูเด็น จึงไม่ใช่แค่การทัวร์พิพิธภัณฑ์ แต่คือการเดินทางผ่านกาลเวลาเพื่อสัมผัสจิตวิญญาณของสตูล ที่นี่คือศูนย์รวมเรื่องราวที่พร้อมจะผลักดันตัวเองในฐานะ มรดก ของจังหวัด

ประติมากรรมทุกชิ้น ตั้งแต่เศษดินเผาอายุ 5,000 ปี ไปจนถึงเรื่องราววิถีชีวิตและอาหารการกินที่จัดแสดง ล้วนเป็นพลังที่พร้อมจะบอกเล่าเสน่ห์ของสตูลให้โลกได้รู้จัก และรอคอยให้คุณมาถอดรหัสเรื่องราวเหล่านั้นด้วยตัวเอง

ข้อมูลการเยี่ยมชม:

• ที่ตั้ง: ถนนสตูลธานี ซอย 5 ต.พิมาน อ.เมือง จ.สตูล
• Facebook page: Satun National Museum: พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สตูล
• วัน-เวลา: เปิดวันพุธ - อาทิตย์ (ปิดวันจันทร์-อังคารและวันหยุดนักขัตฤกษ์) เวลา 09:00 - 16:00 น.
• ค่าเข้าชม: ชาวไทย 10 บาท, ชาวต่างชาติ 120 บาท
• โทร: 074-723-140